Er zijn stiltegebieden in Vlaanderen die heel wat meer lawaai kennen dan het bosdomein Hoge Vijvers in Arendonk in de Noorderkempen. De Talanderwandeling (11 km) werd in 2014 nog tot wandeling van het jaar gekozen in de provincie Antwerpen. De wandeling loopt via kleine paadjes en brede dreven dwars door het uitgestrekte bos.
Verrassing om de Hoek: Grenspaal 204
Vlakbij knooppunt 10 treffen we aan de rand van een Nederlandse akker en naast de omheining van een Belgisch militair domein een witte grenspaal aan. Nummer 204. Datum 1843. Kogelgaten (ont)sieren de paal.
De grenspaal werd als schietschijf gebruikt.
In 1843 werd de grens tussen België en Nederland geregeld via het traktaat van Maastricht. Grenspaal 204 werd toen geplant, maar eigenlijk is dit punt al veel langer een grens tussen beide landen. De kogelgaten zouden volgens een grenspaalzoeker uit 1966 afkomstig zijn van Duitse soldaten uit de Eerste Wereldoorlog. Ze moesten hier de grens met het niet bezette Nederland bewaken. Tijdens die lange vervelende uren testten ze hun wapens en hun mikkunsten op de palen.
Praktisch
*Afstand: 11 kilometer
*Knooppunten: 1 – 2 – 90 – 97 – 10 – 8 – 6 – 3 – 4 – 1
Op het wandelroutenetwerk Kempens Landgoed.
*Start & Aankomst: VZW Talander, De Lusthoven 88, Arendonk
Je kan op de kleine parking op het domein parkeren of langs de kant van de weg in de berm.
Om aan knooppunt 1 te raken, steek je aan vzw Talander de weg ‘De Lusthoven’ over. Je volgt de onverharde weg langs de rand van het bos. Wat verder op je linkerkant ligt knooppunt 1.
*Horecatip: Het Theehuisje bij vzw Talander (De Lusthoven 88, Arendonk). Van maart tot en met oktober open van zondag tot en met donderdag, telkens van 14 tot 17 uur. Van november tot en met februari is het enkel op zondag open, van 14 tot 17 uur. Alle gebak is van de eigen bakkerij. Er heerst een ongelooflijke rust.
*Wandeling niet geschikt voor rolstoelen en kinderwagens. De wandeling verloopt voor 100% langs onverharde wegen.
Oase van rust
De Lusthoven is een stoffig weggetje tussen Ravels en Arendonk. Aan het eerste kruispunt staan hoge bomen rond een aantal huizen. VZW Talander lijkt wel een oase middenin de zanderige Noorderkempen.
De vzw is genoemd naar de vierde wijze – de buddy van de drie koningen – die net te laat was om Jezus als baby te begroeten. Hij werd onderweg naar Betlehem opgehouden omdat hij alle mensen in nood wou helpen.
Hier huizen vijftien mensen met een verstandelijke beperking. Een team van twintig medewerkers staat hen dag en nacht bij. “Onze bewoners wonen hier niet alleen, ze werken hier ook”, zegt Lize Helsen (29), coördinator van het Dienstencentrum. “De een is actief in de groentetuin, de ander in de bakkerij. Er zijn bewoners die instaan voor het koken en anderen die de bediening doen in ons theehuisje. We zorgen ook voor een stageplaats voor onze bewoners, bijvoorbeeld als barman in een café, als fietshersteller, als klusjesman op een school…”
Lize Helsen op het terras van het theehuisje van vzw Talander.
De vzw bestaat nu bijna dertig jaar en staat op een keerpunt. Naast dit hoofdgebouw wordt gewerkt aan de uitbouw van drie buitenhuizen waar bewoners met hun begeleider(s) en diens gezin zullen samenleven. Eén van die buitenhuizen, de Wouwershoeve, komen we ook tegen op onze wandeling.
“Het open karakter van onze vzw vinden we heel belangrijk. Bezoekers mogen hier tijdens de openingsuren van het theehuis steeds langskomen.” Toch plaatst Lize ook een kanttekening. “Het wordt ergens ook wel tijd dat de rust hier weer indaalt. Het onverhoopte succes van de verkiezing van Wandeling van het Jaar heeft ons compleet verrast.”
De Hoge Vijvers zou de eretitel ‘stiltegebied’ met verve kunnen dragen
Kleine paadjes door het bos
Het is moeilijk voor te stellen dat hier tot halfweg de negentiende eeuw geen bos was. Er werd toen nog aan turfwinning gedaan waardoor vijvers ontstonden op dit hoger gelegen stukje Kempen, vandaar de naam ‘Hoge Vijvers’.
Eind negentiende eeuw deed de bosbouw zijn intrede en werden de vijvers gedempt. De snelgroeiende bomen brachten immers veel geld op dankzij de florerende mijnbouw. De Vlaamse overheid kocht vanaf eind jaren zeventig geleidelijk aan stukken bos waardoor nu het mooi aaneengesloten bosdomein Hoge Vijvers is ontstaan. Het domein is nu 500 hectare groot, maar zou nog groter kunnen zijn moest Natuur en Bos het aanpalende 90 hectare grote verloederde militaire domein aan kopen. We passeren er tussen knooppunten 10 en 8.
Het leuke is dat we het bos verkennen via kleine paadjes.
Natuur en Bos werkt aan een geleidelijke transformatie van het bos. Het naaldhout maakt hier en daar plaats voor loofhout en op sommige plaatsen wordt de heide hersteld. Om de nieuwe aanplantingen te beschermen tegen de hier veel voorkomende reeën en konijnen wordt een afsluiting gezet.
Tussen knooppunt 1 en 2 kan je vrij kamperen op een bivakzone.
De wandeling volgt hoofdzakelijk kleine bospaadjes. Nu eens kom je langs open plekken in het bos, dan is het er weer behoorlijk donker. Overal heerst absolute stilte. De Hoge Vijvers zou de eretitel ‘stiltegebied’ met verve kunnen dragen.
Wandelen op de grens
Na te lang De Lusthoven te hebben gevolgd kom je bij knooppunt 90 uit aan de grens met Nederland, in het plaatsje Reusel – De Mierden.
Het wandelroutenetwerk biedt hier aansluiting op het routenetwerk van de Nederlandse provincie Brabant.
De grens werd in 1843 vastgelegd met het Traktaat van Maastricht. De gemeentegrenzen en de besluiten van het Verdrag van Munster uit 1648 werden hierbij gevolgd. In 1843 werden in totaal 369 gietijzeren genummerde palen op onregelmatige afstand van elkaar langs de grens tussen België en Nederland geplaatst, van Vaals tot aan het Zwin.
Hier in Arendonk lijkt het wel alsof de grens met een lineaal op een kaart werd getrokken. Bijzonder is dat je de grens ook duidelijk in het landschap ziet. In België werden de bossen gekoesterd terwijl in Nederland aan landbouw werd gedaan.
Pal op de grens. Links de Nederlandse akkers, rechts het Belgische bos.
We hadden het hierboven al over een grenspaalzoeker uit 1966, een man die als hobby had om het verhaal achter grenspalen op te snorren. We laten hem graag nog even aan het woord over dit strookje grens: “Zoals ik de grensstreek doe, kom ik als het ware twee landen langs de achterdeur binnen: Nederland en België en daar ziet het er heel anders uit dan aan de voorkant. Minder verzorgd, minder geciviliseerd zoudt ge haast kunnen zeggen – en ook méér ongekunsteld.”
De militaire dump van Arendonk
Vanaf knooppunt 10 volgen we even een afsluiting in de richting van knooppunt 8. Achter de afsluiting bevindt zich een voormalige munitieopslagplaats. Tussen 1962 en 1997 deden de 81 bunkers op het domein dienst als munitiebunker. Het was in handen van het Duitse leger. Al snel kreeg het domein de bijnaam de ‘militaire dump van Arendonk’.
Het militaire domein zou de missing link kunnen zijn om van deze regio één groot wandelgebied te maken.
Toen het Duitse leger het domein in 1997 verliet, verkocht de gemeente Arendonk het 90 hectare grote domein aan Defensie.
Nu ligt het er maar verloederd bij. De poorten van de bunkers staan open. In het verleden kwamen vaak Nederlandse koperdieven langs. Defensie heeft al jaren plannen het domein te verkopen. Natuur en Bos zou een geïnteresseerd koper zijn. Het is een belangrijke schakel tussen andere grote bos- en natuurgebieden in de streek zoals het Gewestbos van Ravels, de Hoge Vijvers en de bossen van Mol-Postel. Wat een meerwaarde zou het kunnen zijn voor het toerisme, moesten al deze bossen met elkaar gelinkt worden.
Na het verdrag van Munster (1648) staken inwoners uit Mierde de grens over om in een grenskerkje in een omgebouwd schuurtje – waar nu het militair domein ligt – hun katholieke godsdienst te gaan beoefenen. Het katholicisme was toegelaten in de zuidelijke Nederlanden, maar niet in de Noordelijke.
Broedhoop voor het Vliegend Hert
Het leuke aan de Talanderwandeling is dat je om de haverklap infoborden tegenkomt. Nu eens krijg je uitleg hoe aan heidebeheer wordt gedaan, dan weer kom je meer te weten over de Douglasspar of over het verblijf van kevers op een dode boom.
Vlakbij knooppunt 6 spotten we een aangelegde broedhoop voor het vliegend hert. Dit is een bijzonder zeldzame keversoort die zelfs bescherming geniet van Europa. We hebben er geen gezien rond het nest. Meeste kans om er een te spotten nabij de broedhoop, is bij valavond in de periode juni – augustus.
Je kan er niet naast kijken, want zo’n beestje kan wel tot 9 centimeter groot worden. De mannen hebben grote kaken maar dat dient enkel om te imponeren. Ze voelen zich goed in een nest als deze waarbij dode boomstronken half zijn ingegraven. De grootste kolonie in Vlaanderen bevindt zich in Overijse.
Boeketje plukken
De wandeling tussen knooppunt 6 en 3 heeft een licht avontuurlijk karakter. Af en toe komen horden vlinders ons begroeten. Spinnen weven prachtige doolhoven tussen de bomen. Het wild laat zich op dit uur van de dag helaas niet zien. In de verte horen we een buizerd roepen.
We komen uit op een vervallen hoeve, een voormalige schapenboerderij, de Wouwershoeve genoemd. Volg het kleine pad rechtdoor. Veel mensen kruisen hier de weide, maar dan mis je een stukje.
vzw Talander wil de Wouwershoeve grondig restaureren.
Op deze hoeve wil vzw Talander – en we citeren – “een gemeenschap uitbouwen rond actieve cultuur- en natuurbeleving”. De plukweide is er een voorbeeld van. Je kan hier vrijuit prachtige bloemen plukken en in het najaar pompoenen afsnijden. Er wordt enkel een vrije bijdrage gevraagd, bedoeld om de hoeve verder te renoveren. De schuur wordt een ontmoetingsruimte. Ook het theehuis krijgt hier op termijn zijn bestemming.
Eindoordeel
Wie op zoek is naar beleving komt van een kale reis terug. De Talanderwandeling biedt daarentegen wel veel variatie in landschap. De paden zijn goed onderhouden en goed bewegwijzerd. De stilte en de rust in het bos werken verslavend. Hier komen we nog terug.
(Marijn Follebout, 15 september 2016)
Wat vind jij van de Talanderwandeling? Laat het hieronder gerust weten.
De Talanderwandeling kruist
Fietsroutes:
*Mountainbikeroute (rood) => gloednieuwe mountainbikeroute dwars door bosdomein Hoge Vijvers
*Aa-valleiroute (57 km)
Ik ben gisteren de talander gewandeld en ik vond het een aangename wandeling Ik geconstateerd dat er op knooppunt 4 naar 1 moest en er op de eerstvolgend bocht wist ik niet waar naartoe er stond paal met nr dat bleek na goed kijken achter struiken te staan Verborgen dus !!!