De Voerstreek in het zuidoosten van Limburg is een vierseizoenenbestemming. Het wandelparadijs kent zijn gelijke niet in Vlaanderen. Heldere riviertjes kronkelen door een golvend landschap. Het nieuwe stiltegebied Altenbroek is een paradijs voor wilde dieren als het everzwijn, de ree en de das. Niet dat je er een zal zien, maar de sporen herken je zeker.
Verrassing om de Hoek: Verborgen erfgoed
De Brigidaden in het centrum van Noorbeek.
Ik was er al voorbij toen Alda Madou, uitbaatser van B&B Le Chat Rideau in Noorbeek, me wees op de metershoge kale boom voor de kerk. Blijkt dat deze den hoofdrolspeler is in een stukje folklore waar zelfs Unesco oog voor heeft. In 1634 beloofden de inwoners aan de heilige Brigida elk jaar een den voor haar kapel te plaatsen omdat ze de veeziekte had verdreven. Sindsdien halen ongehuwde mannen – de jonkheden – de tweede zaterdag na Pasen een metershoge den uit het bos. Het duurt een hele dag voor de boom in het dorp aankomt, er zijn dan ook nogal wat cafés te vinden op de route. “Als ik ze met de den de helling zie afkomen en hun liederen hoor zingen, dan krijg ik elke keer weer kippenvel”, zegt Alda. ’s Avonds zetten getrouwde mannen de boom recht.
Praktisch
*Afstand: 10,2 km
*Start: Bezoekerscentrum Voerstreek, Pley 13, ‘s – Gravenvoeren
*Gratis parking in de Boomstraat, op wandelafstand van het bezoekerscentrum.
*Volg knooppunten 24 – 23 – 22 – 34 – 35 – 40 – 41 – 42 – 53 – 52 – 51 – 50 – 43 – 44 – 32 – 33 – 34 – 22 – 23 – 24
*Niet geschikt voor rolstoelen en kinderwagens
*Horecatip: Eetcafé De Pley, Pley 2, Noorbeek. Aangenaam terras in pittoresk centrum. Uitgebreide keuze aan Nederlandse speciaalbieren en lokale wijn. Gesloten op maandag, dinsdag en vrijdag.
*Het bezoekerscentrum in ’s-Gravenvoeren is dagelijks open tot 17 uur. De wandelkaart van de Voerstreek is er verkrijgbaar aan 8 euro.
Twee gratis tentoonstellingen
Moeilijk voor te stellen dat tot diep in de jaren tachtig in het schattige ‘s – Gravenvoeren Vlamingen en Walen elkaar op de kop timmerden. De taalstrijd werd in de Voerstreek bijzonder hevig gevoerd.
Vooral op 2’40” zie je hoe de gemoederen in de jaren tachtig soms hoog opliepen. Van de animositeit van toen is nu niets meer te merken, hoewel daar in het bezoekerscentrum best iets dieper mag op ingegaan worden. De zes Voersdorpjes zijn Nederlandstalig met faciliteiten voor Franstaligen. Ondertussen heeft maar liefst een kwart van de inwoners de Nederlandse nationaliteit, iets met fiscale voordelen…
Het bezoekerscentrum in ‘s-Gravenvoeren is elke dag open.
Het loont de moeite voor de wandeling even binnen te stappen in het bezoekerscentrum van de Voerstreek. Je kan er niet alleen heerlijke streekproducten kopen, zoals de perenstroop of het Voerdrupke, maar je kan er ook twee gratis tentoonstellingen over de streek meepikken. De ene tentoonstelling toont je het landschap en zijn bewoners, de andere verhaalt over de geschiedenis van de streek.
“In zo goed als elke holle weg vind je uitgangen of bij-burchten van de das”, laat Frederik Santermans van het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren me weten. Hij heeft het wandelroutenetwerk van de Voerstreek uitgestippeld. “Sporen van dassen kan je zien op zogenaamde dassenwissels, dat zijn paadjes die op en af de taluds van de holle wegen lopen. Vlakbij die wissels vind je soms dassenharen aan prikkeldraden of ‘dassenlatrines’.”
Altenbroek is stiltegebied
De dassen tonen zich inderdaad niet, maar het wemelt wel van de sporen. Frederik had er op gewezen dat we tussen knooppunten 23 en 34 al de eerste zij-uitgangen en bijburchten zouden tegenkomen. Beste kans om dassen te spotten is ’s nachts of bij valavond in de maanden mei en juni.
Middenin natuurgebied Altenbroek, aan het brugje over de Noorbeek, ligt een grote dassenburcht. Aan de rechterkant ligt wat verder een hoop takken met omgewoelde aarde. Het is bijna niet te zien omdat het zicht onttrokken wordt door de oplopende helling en het donkere bladerdek.
Altenbroek, een natuurgebied in beheer van Natuurpunt, kreeg in 2015 het kwaliteitslabel ‘Stiltegebied’ als zevende natuurgebied in Vlaanderen. Dat wil zeggen dat het aantal decibels nooit boven de 35 gaat en als we onze oren mogen geloven haalt de meter zelfs dat niet.
Genieten van het uitzicht op de Voerenberg.
Samen met het Nederlandse Noordal vormt Altenbroek een grensoverschrijdend natuurgebied.
Kasteel Altenbroek – nu een hotel – ligt centraal in het gebied. Het kasteel dateert uit de 14de eeuw, maar werd in de loop der eeuwen flink verbouwd. Om het witte landgoed te bereiken, moet je net voorbij knooppunt 42 even afwijken door het grindpad 500 meter naar links te volgen. De huidige eigenaar fokt er Japanse Wagyurunderen en Hongaarse Mangalica varkens.
We volgen de loop van de loepzuivere Noor, klimmen de heuvel op via weides en volgen een netwerk van paadjes omzoomd door meidoornhagen. Binnen enkele jaren zouden op de kalkrijke graslanden zelfs terug wilde orchideeën kunnen groeien. Het is ook de kalkrijke bodem die de maretak aantrekt die zich massaal in de populieren heeft genesteld. Weet dat je onder de maretak eender wie ongegeneerd mag kussen?
De Noorbeek is een zijrivier van de Voer en voert loepzuiver bronwater aan.
Even afwijken naar Noorbeek
In plaats van aan knooppunt 53 meteen naar rechts, knooppunt 52 te volgen, kan je ook even rechtdoor stappen. Een 200 meter verder kom je in het centrum van het pittoreske Noorbeek terecht.
Dit zuidelijkste dorp van Nederland was in 1944 het eerste Nederlandse dorp dat door de geallieerden bevrijd werd. Het centrum is een beschermd dorpsgezicht. Noorbeek is – omwille van het omliggende landschap – een trekpleister voor Nederlandse wandelaars geworden. Wij Belgen beginnen het nu pas weer te ontdekken dankzij het grensoverschrijdende wandelnetwerk.
In de middeleeuwen behoorde Noorbeek tot de parochie Voeren. Bij de Belgische Onafhankelijkheid in 1830 werd de grens dwars door Voeren getrokken waardoor gemeentjes als Noorbeek, Slenaken en Mheer op Nederlands grondgebied kwamen te liggen.
Stil is het er zeker!
Nederlandse wijn
Via een holle weg klim je tot een hoogte van ongeveer 180 meter boven de zeespiegel, wat hoog is naar Nederlandse normen. Links ligt sinds 2004 wijngaard ‘Op Gen Heugde’ van de Vereniging voor Wijnbouw in Noorbeek. De plantage is een halve hectare groot en omvat 1300 wijnstokken met de druivensoort Pinot Gris. De wijn is te koop in het lokale VVV-kantoor.
Wijngaard Op Gen Heugde levert een Pinot Gris.
Rechts kijk je uit over het prachtige Noordal en het Belgische Schoppemerheide. Recent werd aan houtkap gedaan om het open landschap meer kansen te geven. In de herfst lijkt het of een schilder zijn verfresten over de bossen heeft uitgestrooid.
Even opletten: knooppunt 52 zit goed verscholen achter een haag. Je blijft er rechtdoor wandelen. Anders gezegd, tussen knooppunten 53 en 51 blijf je steeds de weg volgen.
Waar je de grens met België over wandelt, aan de historische hoeve Kattenrot, kom je in de Schoppemerheide. Dit bosrijke gebied maakt deel uit van Altenbroek. Tot begin 19de eeuw bestond het vooral uit heidegronden, maar door bebossing zie je daar niet veel meer van. Hoewel Natuurpunt hier en daar de heidevegetatie probeert te herstellen.
Tussen knooppunt 50 en 43 passeer je een toffe en beschutte picknickbank waar je een prachtig uitzicht hebt op de omgeving.
De verraderlijke Voer
Je volgt een tijdje de loop van de Voer, het riviertje dat zijn naam aan de streek heeft gegeven. De beek krijgt een bijna idyllisch karakter zoals het langs het nauwe paadje stroomt. Schijn bedriegt. Ze treedt maar wat graag buiten haar oevers. Huis ‘De Meulenberg’ aan knooppunt 33 doet vermoeden dat hier ooit een watermolen actief was. Tussen de zestiende en de negentiende eeuw stonden langs deze zijrivier van de Maas wel meerdere koren- en papiermolens.
Het pad volgt een stuk van de Voer, het riviertje dat zijn naam aan de streek gaf.
Nazicht
Kwalitatief zijn de wandelingen in de Voerstreek top-of-the-bill. Het landschap biedt heel veel variatie. Nu eens door een vochtige weide, dan weer een steile helling en vaak dwars door prachtige bossen. Wie onderweg regelmatig een sfeervol café wil aandoen, komt in de Voerstreek niets tekort.
(Marijn Follebout, 27 oktober 2016)
Wat vind jij van de Altenbroekwandeling? Laat het hieronder gerust weten.
