Antwerpen Wandelen

De Hobokense Polderwandeling: een stadspolder vol erfgoed

Hobokense Polderwandeling vogelkijkhut Roerdomp

Antwerpen is gezegend met wat groen in en rond de stad. Het mooiste plukje vind je in de Hobokense Polders (170 ha) dat in 2016 trots de titel ‘Wandeling van het Jaar’ mocht dragen. Het landschap is sterk gevarieerd en is een voorbeeld van hoe natuur – mits we een handje toesteken – zich vanuit het niets weet te ontwikkelen.

 

Verrassing om de Hoek: Resten van de Zuidstatie

Er steken opvallend veel betonresten en bouwafval uit de grond in de Hobokense Polder. Waar nu het nieuwe Justitiepaleis staat aan het Simon Bolivarplein in Antwerpen stond tot 1965 de Zuiderstatie. Het prachtige L-vormige gebouw met zijn vierkante toren van eind 19e eeuw werd in ’65, samen met de sporen, de wissels, de perrons en het grote rangeerstation voor goederentreinen afgebroken. Het puin werd in de Hobokense Polder gedeponeerd, bedoeld als fundering van het project ‘Polderstad’. We wandelen hier dus eigenlijk over een stukje erfgoed.

 

 

Praktisch

*Afstand: 7,5 km

*Gratis parking: Schroeilaan, Hoboken. Aan het station Hoboken-Polder.

*Start: De wandeling start aan het infobord van de Hobokense Polders. Volg de witte A.S.- Adventure – pijltjes.

*Niet geschikt voor rolstoelen en kinderwagens

*Horecatip: Steiger 3 (Zandkamp 3, Hoboken). De gloednieuwe bistro ligt links van de jachthaven. Prachtig zicht op de Schelde. Belgische keuken en verschillende Antwerpse speciaalbieren. In het weekend ook ontbijt.

 

BV’s spotten

“Het gebied is op zijn mooist in de vroege ochtend als de zon opkomt”, weet Lotte (30) die hier dagelijks komt wandelen. Ze houdt vooral van het gevarieerde landschap met zijn plassen, rietkragen, moerassen, grasland en jonge bossen. Ze voegt er schalks aan toe dat je hier ook wel eens een BV à la Tom Lenaerts of Leki tegen het lijf kan lopen.

De Hobokense Polder is enkel nog bij naam een polder. Tot de 13e eeuw was dit een slikken- en schorrengebied door de invloed van de getijden op de Schelde. In de middeleeuwen werd het ingepolderd voor de landbouw. Scheepswerven en de olie-industrie namen eind negentiende eeuw een groot stuk in. Tussen 1965 en 1970 fungeerde de polder als ‘stortplaats’ voor overtollige aarde van de grote werken die toen in Antwerpen plaats vonden, zoals de aanleg van de Kennedytunnel, de Ring en de E17. Maar liefst 3 miljoen kubieke meter grondspecie en puin vond zijn weg naar de Hobokense Polder. De Grote Leigracht is de enige nog resterende gracht van de oorspronkelijke polder. Waar de wandeling een 180°-bocht maakt over de beek zie je duidelijk het hoogteverschil tussen de opgespoten gronden en het oorspronkelijke niveau. De aanwezige bedrijven werden gedynamiteerd. Een deel van het beton steekt nog boven de grond.

Bedoeling was boven de opgespoten grond te gaan bouwen, maar zover is het nooit gekomen. Dankzij verstandig beheer van de lokale Natuurpunt-afdeling is de Hobokense Polder nu een waardevol natuurgebied. De geluiden van de stad nemen we er graag bij.

Hobokense Polderwandeling

Antwerpenaars halen graag een frisse neus in de Hobokense Polder.

 

Concert in het moeras

Op de plassen wordt in de winter al eens een occasionele ijsvogel waargenomen. Beschut achter een kijkwand maak je vooral kans op het spotten van een blauwe reiger of een kuifeend. De vogelkijkhut De Roerdomp kijkt uit over het ‘Broekskot’. In de plas zwemmen snoeken die er zijn uitgezet om het visbestand onder controle te houden. Deze jager eet maar al te graag verzwakte of zieke vissen. Wat verder is een kijkwand geplaatst voor het Rallegat, maar daar is door het hoge riet weinig te zien. Vanaf hier komen we in moerassig gebied. Een vlonderpad leidt ons over de natste delen. Natuurpunt zorgt ervoor dat het moeras niet dichtgroeit om de rijkdom aan moerasplanten – en dieren in stand te houden. Nu is het hier stil, maar in de lente houden kikkers urenlang concert.

Hobokense Polderwandeling

Een vlonderpad zorgt ervoor dat we geen natte voeten overhouden aan onze wandeling door het moeras.

 

Vreedzame grazers

Dichter bij de Schelde komen we via een poortje in een open grasland. In elk zichzelf respecterend domein beheerd door Natuurpunt graast tegenwoordig een kudde Galloway-runderen. Dat is hier niet anders. Volgens het infobord zitten hier ook Konikpaarden, maar dat klopt niet meer. De laatste twee exemplaren vochten te graag een robbertje uit. Begin 2017 wordt beslist of er opnieuw paarden in het gebied worden uitgezet.

De Galloways trekken zich niets aan van de regen. François Van Den Berghe (68), natuurgids uit Polderstad, komt ze tijdens de week graag gadeslaan. “Het zijn vreedzame dieren, maar honden hou je hier beter aan de leiband.” Terwijl hij me een aantal prachtige paddenstoelen toont, wijst hij erop dat de Hobokense Polder wel meer verrassende dieren herbergt. “Er zitten hier zeker vossen en er zouden ook al steenmarters en een ree zijn gezien en dat allemaal vlakbij de stad.”

Hobokense Polderwandeling - Gallowayrunderen

Natuurgids en buurtbewoner François Van den Berghe komt dagelijks een kijkje nemen bij de Gallowayrunderen. Let op zijn knipoogje naar het rund.

 

Opgespoten polder

Aan de machtige Schelde hebben we een mooi zicht op het vele verkeer op de rivier. We volgen de dijk tot de afsluiting van de jachthaven waar we via het Polderbos op de Scheldedijkwegel komen. Dit kasseistraatje is de vroegere Scheldedijk uit 1825. Tot de jaren ’60 bevond zich tussen de dijk en de Schelde een slikken- en schorrengebied. Het maakte plaats voor het 28 hectare grote Polderbos. Dat bos is gegroeid op klei dat werd opgegraven voor de aanleg van de Kennedytunnel. Op een grote waterplas, het Nieuw Zandweel, dobberen twee prachtige witte zwanen.

 

Polderbos

Het Polderbos groeide op klei uitgegraven voor de bouw van de Kennedytunnel. Opschrift: ‘Het Polderbos – voor iedereen – beschermd door iedereen – 6 december 1975 – gemeente Hoboken’.

Bedankt, oliecrisis!

Het is aan de crisis in de bouwsector begin jaren tachtig, op zijn beurt een gevolg van de oliecrisis, te danken dat we hier vrijuit kunnen wandelen. Oorspronkelijk zou de natuur plaats maken voor een sport- en industriezone, een winkelcentrum en 3.000 woningen.

Het project ‘Polderstad’ zou in vijf fases gebouwd worden, maar uiteindelijk werden enkel de industriezone en de eerste twee van de vijf fases gerealiseerd. Bij de bouw ervan was de ontmijningsdienst dagelijks aanwezig. Tijdens de aanleg van de Ring rond Antwerpen werd ook de Brialmontomwalling met zijn negentien kazernes afgebroken. Het puin werd hier gestort. De bommen die rond de verdedigingsgordel werden gevonden, verhuisden mee.

Polderstad kent een bizar patroon. Er is maar één doorlopende weg, alle zijstraatjes lopen dood. In het midden van het cirkelvormige opgebouwde stratenpatroon bevindt zich een ontmoetingshuis en wat middenstand.

 Tot slot

Bijzonder om vast te stellen dat een groene wandeling zo dicht bij het stadscentrum van Antwerpen mogelijk is. De vele variatie in het landschap maakt van deze wandeling een echte topper. Dankzij de verkiezing van ‘Wandeling van het Jaar’ van de provincie Antwerpen is de Hobokense Polder extra bekend geworden. Op zonnige zondagen kan het hier nogal druk worden.

Aan de overzijde van de Schelde kan je ook prachtig wandelen in de Polders van Kruibeke, een pas recent afgewerkt Sigmagebied. De veerdienst Hoboken – Kruibeke brengt je erheen.

(Marijn Follebout, 17 november 2016)

Wat vind jij van de Hobokense Polderwandeling? Laat het hieronder gerust weten.

 

 

Laat een reactie achter

2 reacties

  • Geachte Natuurliefhebbers,

    Hebben jullie enig idee, wie er als eerste in de Hobokense Gemeenteraad, gevraagd heeft om de Polder te behouden als natuurgebied ?
    En … hebben jullie er weet van hoeveel jaren hij heeft moeten aandringen (ook na de fusie) dat de Hobokense Polder zou beschermd blijven. Uiteindelijk, met de medewerking van de toenmalige Minister Sauwens is dat gelukt.
    Dit is misschien een nuttige historische aanvulling.

    • Hallo beste Fonne Crick,

      Dat is inderdaad een heel goede zet en volharding van die man om zulks mooi natuurgebied te vrijwaren. Zo niet zou ook dat worden ingepalmd door de zo vervuilende industriezone, waar groen moet buigen.
      Ik heb genoten van uw blogbericht.