Op het strand waar Defensie zijn schietoefeningen houdt, kan je een speld horen vallen. In Westende-Bad bruist het kusttoerisme. De 13 kilometer lange IJzermondingwandeling zit vol contrasten. Het relatief jonge natuurgebied IJzermonding was ooit een betonnen marinehaven. Nu krijgt de natuur hier weer alle kansen.
Verrassing om de hoek: de Slag bij Nieuwpoort
De ‘Slag bij Nieuwpoort’ leeft in Nederland net als de Guldensporenslag in Vlaanderen. Op 2 juli 1600 vochten het Staatse leger – de Nederlanders zeg maar – en de Spanjaarden in de duinen rondom de plaats waar nu de rood-witte vuurtoren staat, een verbeten slag uit. De Spanjaarden verloren 3.000 man, de Staatsen 1700 man. Voor een Nederlander is dit ‘heilige grond’. De overwinning maakte de wereld duidelijk dat met de pas in 1588 opgerichte Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden niet te sollen viel. Ze zeggen er dan wel niet bij dat de Staatsen er een tiental dagen later niet in geslaagd zijn Nieuwpoort in te nemen.
Even praktisch
De 13 kilometer lange IJzermondingwandeling is niet geschikt voor rolstoelen en kinderwagens. Wij zijn de wandeling gestart vanaf de gratis parking op het einde van de Halve Maanstraat in Nieuwpoort, aan de ingang van natuurgebied IJzermonding.
Volg vanaf de parking het niet-verharde pad door het natuurgebied. Het komt uit op een grindweg naast het militair domein van Lombardsijde. Hier ga je links. Vanaf nu volg je de pijltjes ‘ijzermondingwandeling’. Ze staan meestal laag bij de grond. Aan kruispunten waar geen pijltje staat, ga je gewoon rechtdoor.
Voor je begint te wandelen
*Via de vuurtoren kom je op het strand. Hier ga je rechtsaf. Het bordje ontbreekt. Defensie organiseert tijdens de week tussen 8.30 en 16.30 uur soms schietoefeningen op dit strand. Dan kan je hier niet voorbij. Check hier voor je vertrek. Er is altijd vrije doorgang in het weekend en op feestdagen.
*Na 2,7 kilometer door het mulle zand kom je in Westende-Bad. Ga op de dijk aan hotel St-Laureins. Dat is ongeveer aan de vierde golfbreker nadat je de indrukwekkende palenrij gepasseerd bent die het einde van het militair gebied markeert.
Zeehonden spotten
Natuurgebied IJzermonding is een voormalige marinehaven op de rechteroever van de IJzer. De betonnen paden doen nog denken aan het militaire verleden. De kijkhutten met zicht op de IJzermonding doen ons geloven dat het hier goed gaat met het vogelbestand.
De kijkhut in het natuurgebied heet niet zomaar ‘De Zeehond’. “De beste periode om zeehonden vanuit de kijkhut te spotten is het winterhalfjaar en dan nog best een uur voor de vloed op zijn hoogtepunt staat”, weet boswachter Hans Vansteenbrugge. Links in de kijkhut kan je de kreek van Lombardsijde van dichtbij observeren. “Daar liggen ze graag te zonnen. Een geoefend oog kan ze er ook zien zwemmen.” Een zeehond mag je niet benaderen. “Hun tanden zijn vlijmscherp. Als ze zich bedreigd voelen, kunnen ze nogal vinnig reageren. Neem beter een verrekijker of telescoop mee om ze vanop afstand gade te slaan,” aldus Vansteenbrugge. In de zomermaanden zoeken de zeehonden liever de open zee op.
In de duinen graast een kudde schapen. Ze moeten vergrassing van het gebied tegengaan. Leuk dat je om de haverklap een infobord passeert, ook op maat van kinderen. Wist je trouwens dat leegstaande konijnenpijpen in de duinen gekraakt worden door bergeenden?
Wanneer we de vaargeul bereiken, waait de zilte zeelucht ons koelte toe.
Nu telt het reservaat 130 hectare. Dat is leuk, maar vroeger was dat nog veel meer. De aftakeling van het getijdengebied werd begin twintigste eeuw ingezet door het graven van oesterputten en de aanleg van een golfterrein. Na de Eerste Wereldoorlog was van het golfterrein niets meer te merken. Tijdens beide wereldoorlogen betonneerden soldaten het gebied vol met bunkers en loopgraven. In de jaren vijftig bouwde Defensie een militaire haven. In de jaren zestig en zeventig werd ruim vijftien hectare baggerspecie opgespoten. Er kwam pas verandering vanaf de jaren negentig. In 1994 werd de IJzermonding beschermd als landschap. Pas in 1999 kreeg het gebied erkenning als Vlaams natuurreservaat en werd werk gemaakt van de ontmanteling van de marinebasis. In 2003 konden wandelaars voor het eerst weer kennis maken met het nieuwe natuurreservaat. De hoop is dat de slikke en schorre zich volledig zal herstellen.
Enkel in het weekend
De fiets- en wandelknooppuntroutes passeren alle via de gratis overzet van Nieuwpoort. Verschillende wandelaars en fietsers zijn verrast dat ze voor een gesloten deur staan. Het is een weekdag vandaag. De veerboot blijkt enkel te varen in het weekend, op feestdagen en tijdens schoolvakanties.
Onze wandeling verloopt niet via het veer. Wandel zeker eens het Oosterstaketsel op tot het einde. Met wat geluk zwemt een zeehond of bruinvis voorbij. Via een klein paadje in de duinen komen we bij de rood-witte vuurtoren. Op deze plaats werd in 1600 een zware slag uitgevochten.
Prins Maurits van Nassau (1567 – 1625) kreeg opdracht de kapers die opereerden vanuit Nieuwpoort en Duinkerke een kopje kleiner te maken. De regio was toen in handen van de Spanjaarden. In de namiddag van 2 juli 1600 botsten de Spanjaarden en de Staatse troepen hier op elkaar. Na vier uur schieten eigende het Staatse leger zich de overwinning toe. Dat komt onder meer omdat het Staatse leger veel wendbaarder was dan dat van de Spanjaarden. In totaal vielen op dit stukje duinen zo’n 5.000 tot 7.000 doden in één namiddag! Maurits is er uiteindelijk niet in geslaagd Nieuwpoort in te nemen. Zijn missie draaide op een sisser uit.
Schietoefeningen op het strand
Hét minpunt van de IJzermondingwandeling is dat ze een lang stuk strand van Defensie aandoet. Het leger test hier tijdens de week regelmatig de artillerie. Dan kan je er niet langs. Wanneer die oefeningen plaats vinden, kan je hier checken. In het weekend of op wettelijke feestdagen is er altijd vrije doorgang voor wandelaars.
Tussen de vuurtoren en de indrukwekkende palenrij anderhalve kilometer verder is het strand meestal verlaten. Na de palen kom je weer op ‘publiek’ strand. Bij de vierde golfbreker draai je de dijk op. Het is bijna niet te zien door het opgewaaide zand, maar de betonnen constructie op het strand net voor de duinen is een antitankmuur. Het is een overblijfsel van de Atlantikwall van de nazi’s en nu als monument beschermd.
Elitaire badstad
We volgen de dijk van Westende-Bad helemaal tot het einde tot aan het voormalig hotel Bellevue, toepasselijk De Rotonde gedoopt. Westende-Bad is pas in 1888 gebouwd met geld van de Brusselse industrieel Edouard Otlet (1842 – 1907). Hij wou – samen met zijn nog beroemdere zoon Paul Otlet (1868 – 1944) – van de badplaats een elitair dorp maken, maar de bommen van de Eerste Wereldoorlog gooiden roet in het eten. Enkel het majestueuze Hotel Bellevue stond nog overeind.
Hotel Bellevue werd gebouwd in 1911 en bevatte als enige gebouw in Westende-Bad gewapend beton. Dat is de reden dat het gebouw de bombardementen heeft overleefd.
De Rotonde is het verste punt op de wandeling. Het gebouw is niet toegankelijk. Op het strand ligt ‘I Can Hear It’, een monumentaal kunstwerk van Ivars Drulle uit Letland. Het werk dateert van 2012 en bestaat uit twee hoorns gericht naar de zee. Je kan er achteraan plaats nemen om er naar de zee te luisteren – het werkt echt!
In Villa Les Zéphyrs is een museum gehuisvest dat ons toont hoe een welgestelde Brusselse familie in de jaren ’30 hun vakantie aan zee beleefde. Een bezoek aan dit brave museum kost 2 euro. Je hoeft deze korte omweg via de Portiekenlaan niet te nemen. Je kan er ook voor kiezen de Distellaan rechtdoor te blijven volgen.
Charmante automaat
In Lombardsijde passeren we een aantal campings. Na een tijdje begint eentonigheid in te treden. Net na het oversteken van de Kustweg botsen we op de charmantste automaat van het land ’t Automaatje met seizoensgroenten en -fruit. We wandelen langs de akkers waar al dit lekkers vandaan komt. Waar we terug natuurgebied IJzermonding opdraaien, laten we de pijltjes van de wandeling los en volgen we knooppunt 77 tot aan de parking.
Eindoordeel: Over de hele lijn is de wandeling zeker een aanrader. Wie houdt van zon, zee en strand komt aan zijn trekken tijdens de strandwandeling. Vogelliefhebbers hebben het voor het zeggen in het natuurgebied en liefhebbers van architecturale parels uit de jaren ’20 zullen in Westende-Bad hun ogen uitkijken.
(Marijn Follebout, 9 mei 2016)
Wat vind jij van de IJzermondingwandeling? Laat het hieronder gerust weten.
De IJzermondingwandeling kruist:
*Wandelroutes:
- Schuddebeurzewandeling (12,5 km) in Nieuwpoort en Westende-Bad
- Kusthistorieswandeling (7,5 km) in Westende-Bad
*Fietsroutes:
- Dijken en geulen (30 km) in Nieuwpoort
- Freddy Maertensroute (42 km) in Westende-Bad. Wielrenner Freddy Maertens is geboren in Lombardsijde.
- Geloof en Bijgeloof (26 km) in Westende-Bad
De moeite waard