Vertaald in 28 talen, gevierd Vlaams Franstalig dichter en toneelauteur… En toch kende ik Emile Verhaeren (1855 – 1916) uit Sint-Amands niet. Dit jaar wordt de man – honderd jaar na zijn tragische dood – gevierd, onder andere met een nieuwe wandeling in het land van de Stille Waters.
Verrassing om de hoek: Hengelen in de Schelde
Het beste voorbeeld dat het visbestand in de Schelde de laatste jaren goed aangroeit, vind je in Mariekerke. Net voorbij het dorpje passeert het jaagpad een ‘hengelplaats’ waar vissers op de pontons een lijntje kunnen uitwerpen. In dit stil baaitje van de Schelde vind je paling, snoekbaars en karper. In april en mei kan je in de regio de fint of meivis zien paaien. Om te paren trekt deze vis van zout naar zoet water en dus ook dieper de Schelde in. Aan het begin van de 21e eeuw werden enkele aarzelende exemplaren gespot, nu doen ze hét er met duizenden tegelijk.
Even praktisch
De Emile Verhaerenwandeling (12 km) loopt via knooppunten en bestaat eigenlijk uit twee lussen, een van vijf kilometer rond Sint-Amands en een van zeven kilometer rond Mariekerke.
Parkeren doe je best op de gratis Parking Noord in de Emile Verhaerenstraat ter hoogte van huisnummer 111. Bij het verlaten van de parking ga je rechtsaf. 50 meter verder in de Emile Verhaerenstraat passeer je knooppunt 78.
De wandeling volgt knooppunten.
Volg knooppunten 78 – 80 – 84 – 83 – 82 – 81 – 79 – 77 – 78 – 74 – 35 – 36 – 37 – 39 – 101 – 78.
De wandeling is bij droog weer geschikt voor rolstoelen en kinderwagens. De eerste lus (5 km: 78 – 80 – 84 – 83 – 82 – 81 – 79 – 77 – 78) is bij elk weertype geschikt voor kinderwagens en rolstoelen.
Opgelet op volgende punten
– Richting knooppunt 80: Neem in de Emile Verhaerenstraat de eerste straat rechts, de Kerkstraat. Anders gezegd: als je met je rug naar het Emile Verhaerenmuseum staat, stap je rechtdoor de Kerkstraat in, richting de kerk. (bordje ontbreekt)
– Richting knooppunt 35: Na het brugje aan de vissersplaats in Mariekerke blijf je het jaagpad links volgen. (het bordje zit verscholen tussen het gras).
Dom ongeluk
“Hij stierf als een Europese literaire reus”, lezen we in een brochure. De dichter van goeden huize groeide op in Sint-Amands. Zijn vertaalde gedichten hangen overal uit in het immer rustige dorpje aan de Scheldebocht. In 2016 wordt hij gevierd omdat het honderd jaar geleden is dat hij op een domme wijze overleed. Hij gleed uit in het station van Rouen waarna hij onder een trein terecht kwam.
Emile Verhaeren werd 61 jaar. (portret door tijdgenoot John Singer)
Museum in geboortehuis
Het Emile Verhaerenmuseum ligt in het begin van de gelijknamige straat, naast de bibliotheek. Toegang kost 3 euro. Het eerder kleine museum is ondergebracht in het geboortehuis van de man. De wandeling die zijn naam draagt, zou zijn gebaseerd op zijn dagelijkse tochten. Op latere leeftijd ging Verhaeren in Parijs en Rouen wonen.
Het Emile Verhaerenmuseum in Sint-Amands.
Rebelse straat
Sint-Amands ligt in Klein-Brabant, vlakbij de grens met Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant. De kleine gemeente aan de indrukwekkende Scheldebocht heeft altijd zijn eigenheid weten te behouden. Dat merk je vooral in de Dam, de oudste straat van de gemeente. De straat die de kerk met het kerkhof verbindt, kenmerkt zich door zijn rebelse karakter. Let ook even op huisnummers 82, 80 en 78 waar citaten van songschrijvers op de muren prijken.
Een zijstraatje van de Dam werd in 2003 tot Toots Thielemans-boulevard gedoopt. Het kadert in het initiatief om een muzikantenroute aan te leggen in Klein-Brabant, als een muzikale draad door het landschap.
De Toots Thielemans-boulevard sluit aan op de Dam.
Huisnummer 114 herbergt een knus pannenkoekenhuisje ’t Schipken. Het is enkel open op zondag tussen 12 en 19 uur.
Een boom op de Dam met een opmerkelijke kronkel.
Steenovens
Vroeger brak de Schelde elk jaar uit zijn oevers. Een winterdijk moest het omliggende landschap beschermen. Via die dijk komen we bij de ‘Steenovens’, een 16e eeuwse handelsplaats en boerderij die binnenkort dienst doet als streekbezoekerscentrum. De naam is afkomstig van de steen die uit de Scheldeklei werd gebakken in steenovens.
Door inpoldering steeg het waterpeil van de Schelde begin twintigste eeuw. De site kwam al te vaak onder water te staan waarna ze in 1937 finaal werd verlaten. De Steenovens werden een ruïne. Door de bouw van de huidige dijk stopten de overstromingen. Na renovatie moeten de Steenovens er ongeveer weer uit zien als tijdens hun glorieperiode, zoals te zien op deze afbeelding.
Steenovens: zoals het er binnenkort zal uit zien.
We gaan rond de site en nemen het jaagpad langs de Schelde naar rechts, richting Sint-Amands. Langs het jaagpad staan regelmatig mooie picknickbanken. Hou goed rechts. Er stormen de hele tijd fietsers voorbij.
Het jaagpad langs de Schelde.
Boeken ruilen
We passeren het veer die fietsers en wandelaars om het half uur gratis over zet naar het Oost-Vlaamse Moerzeke en Mariekerke.
Het veer van Sint-Amands naar Moerzeke (OVL) en Mariekerke.
In Moerzeke wordt gewerkt aan een gecontroleerd overstromingsgebied, Wal-Zwijn, onderdeel van het grotere Sigmaplan om het water van de Schelde bij overstromingen de vrije loop te geven. Nog meer Sigmaplan? Doe dan ook ‘In de Putten’ met Dirk Draulans, ‘Stiltewandeling’ in de Kalkense Meersen en de fietstocht ‘Elf Kleine Tussenstops’.
Op de Kaai heerst een gezellige drukte. Hier staat het standbeeld van Verhaeren en ligt zijn monumentale praalgraf. Onze aandacht gaat uit naar twee boekenkastjes. Het blijkt een boekenruilsysteem te zijn. Je neemt er een boek uit als je er een boek in zet. Aan de linkerkant van het plein is een drinkwaterfonteintje.
Boekenruilsysteem op de Kaai.
Aan de overzijde van het graf van Verhaeren ligt Café d’O. Vanop het terras heb je een magnifiek zicht op de mooiste meander van de Schelde.
We volgen het jaagpad tot in Mariekerke. Wie de benen al voelt trillen, kan aan knooppunt 78 stoppen.
Het praalgraf van Emile Verhaeren in de Scheldebocht.
Stille waters
Onder de lindenboom aan de kerk van Mariekerke, deelgemeente van Bornem, kan je in alle rust picknicken.
Waar Verhaeren de lof zong over Sint-Amands deed Jan Hammenecker (1878 – 1932) dat voor Mariekerke. De priester-dichter was in het vissersdorp geboren en hoewel hij als priester niet in Mariekerke werkzaam was, bleef hij verknocht aan deze Schelderegio. Enkele panelen met gedichten van hem staan langs het jaagpad. Er bestaat trouwens nog een Jan Hammenecker, een steengoede acteur uit Oostende die vooral in Franstalige films meespeelt.
In dit verstilde dorp aan de Schelde werd begin deze eeuw de prachtige vrt-serie Stille Waters opgenomen met Antje De Boeck en Jo de Meyere in de hoofdrollen en in een regie van Frank Van Mechelen.
Als we met het jaagpad meedraaien rond Mariekerke passeren we een vissersplek die ons eerder aan de Middellandse Zee doet denken dan aan de Scheldewateren. Volgens een infobord leven hier wel zestig vissoorten. Wist je dat je best vist bij opkomend tij?
Een jonge visser op een ponton in Mariekerke.
Klein heidegebied
We verlaten het jaagpad en passeren de voetbalterreinen van Mariekerke. Jan Verheyen koos in 2000 deze voetbalvelden uit voor de opnames van zijn film ‘Team Spirit’. Een niet verhard pad trekt door het erf van een groetenboer. Net na het erf bevinden we ons op de stuifzandrug van Mariekerke. Het is net alsof we door heidegebied in de Kempen lopen. We volgen nu lange stukken rechte dreven langs akkers en kleine bosjes.
Vergeten helden
Aan knooppunt 37 werd dertig jaar geleden een klein stukje metaal gevonden. Het bleek afkomstig te zijn van een gecrasht Engels vliegtuig dat deelnam aan operatie Market Garden – de bevrijding van Nederland – op 17 september 1944. De zeven bemanningsleden kwamen om. Wie goed kijkt, ziet aan de overkant van de weide een klein kruisje staan, het werd gemaakt met teruggevonden materiaal van het toestel.
Schrijn voor de omgekomen bemanningsleden.
Eindoordeel
De wandeling blijft iets te lang (3,5 km) hangen op het jaagpad langs de Schelde waar fietsers koning zijn. Vanaf de Kaai heb je een machtig zicht op de indrukwekkende Scheldemeander aan Sint-Amands. In het hinterland is het rustiger en wandel je via zanderige wegen langs bosranden en uitgestrekte akkers. De geboortestreek van Emile Verhaeren is een wandelparadijs.
(Marijn Follebout, 6 mei 2016)
Wat vind jij van de Emile Verhaerenwandeling? Laat het ons hieronder weten.
Emile Verhaerenwandeling
Positief
*Klein-Brabant is een verrassende wandelregio
*Veel afwisseling
*Voldoende beleving
Negatief
*Iets te lang op het jaagpad langs de Schelde waar teveel fietsers zijn
De Emile Verhaerenwandeling kruist:
*Fietsroutes:
– Emile Verhaerenfietsroute (35 km). Start aan Emile Verhaerenmuseum (Emile Verhaerenstraat 80, Sint-Amands). Volg knooppunten 67 – 76 – 08 – 06 – 05 – 04 – 03 – 02 – (!) 40 – 89 – 13 – 12 – 11 – 66 – ! 53 – 52 – 10 – 67. ! = licht afwijkend van knooppuntennetwerk. Info aan pancarte aan Verhaerenmuseum.
– Scheldedijkroute (43 km) in Sint-Amands
– LF5 Vlaanderen Fietsroute (300 km) in Sint-Amands. LF5 loopt van Damme (WVL) naar Thorn (LIM).
– LF 38 Dender-Waaslandroute (100 km) in Sint-Amands
*Wandelroutes:
– Steenovensroute (4 km) met vertrek op parking kruispunt Sportlaan – Hekkestraat in Sint-Amands. Volg knooppunten 84 – 83 – 82 – 81 – 79 – 77 – 78 – 80 – 84.
– GR5A (560 km) in Mariekerke
*Autoroute:
– Scheldelandroute (100 km)
