De fietsroute ‘Leven in bezet gebied’ (42 km) brengt je via de knooppunten van Aalst naar Dendermonde en terug. De route schetst het verhaal van WO I in het Scheldeland, maar biedt veel meer dan dat. De rust van de Dender, de Faluintjesstreek, het pittoreske centrum van Dendermonde, de verrassende Leirekensroute.
Verrassing om de hoek: De Tijsluis vlak voor Dendermonde
Een ‘verrassing’ langs je route is voor iedereen persoonlijk. Ik ben enorm geïntrigeerd door de rivieren in ons land. Hoe mensen die naar hun hand zetten doorheen de eeuwen, hoe ze het gevecht met het water wonnen of verloren. De Tijsluis in Dendermonde is daar een recente illustratie van. De sluis ligt op 400 meter voor de monding van de Dender in de Schelde.
Knooppunten: 33 – 35 – 36 – 34 – 28 – 29 – 27 – 81 – 87 – 88 – 91 – 89 – 84 – 94 – 32 – 37 – 43 – 44 – 41 – 34 – 36 – 35 – 33
Aalst heeft het grote voordeel dat ze een aantal gratis parkings ter beschikking hebben. Op zondag is de parking aan de Keizershallen ook gratis.
Om je route te starten, kan je bijvoorbeeld parkeren in de Frans Blanckaertdreef. Wij parkeerden op het Hoveniersplein. Wie nog nooit in Aalst was, nodigen we uit even tot in het centrum te fietsen (via de brug over de Dender rechtdoor en dan even verder naar rechts, er staan pijlen die je tot aan de Grote Markt en andere bezienswaardigheden loodsen). Vlakbij de Grote Markt ligt de Hopmarkt. Centraal op dit plein staat het ultramoderne gebouw van de Toeristische Dienst. Hier kan je in de 360° kiosk een film over Aalst in alle seizoenen bewonderen. Heb je meteen een beeld van wat Aalst allemaal te bieden heeft.
Om aan knooppunt 33 te geraken, de start van de route, volg je de pijlen naar het stadspark van Aalst.
Het stadspark van Aalst werd tijdens de oorlogsjaren aangelegd om zoveel mogelijk mannen uit Aalst werk te geven zodat ze niet opgeëist zouden worden door de bezetter. Het park is nu een groene long in een stad waar industrie nog steeds zichtbaar aanwezig is.
Het leuke aan deze route is dat her en der infopanelen het verhaal vertellen hoe het Scheldeland de Eerste Wereldoorlog heeft beleefd. Vaak met anekdotes, maar ook de grote lijnen van de oorlogsjaren worden geschetst. Samenvattend kunnen we stellen dat het Scheldeland het tijdens die eerste dagen van de wereldbrand (augustus – oktober 1914) het bijzonder hard te verduren heeft gekregen.
Infoborden onderweg vertellen het verhaal van de vier oorlogsjaren
De eerste vier knooppunten loodsen je doorheen de stad. Aalst is een van de vier Dendersteden. Dendermonde, Geraardsbergen en Ninove zijn de drie andere. Je ziet op je tocht dat de Dender hier een belangrijke ontwikkeling in de stedelijke ontwikkeling heeft gespeeld.
Vanaf KNP 29 in deelgemeente Gijzegem volg je voor een lange tijd de rustig kabbelende Dender. Af en toe is er een spoor van industrie, maar vooral natte weiden en mooie vergezichten zijn je deel.
Al sinds de tiende eeuw kent de Dender een sluiswerking. De eerder kalme rivier kan bij zware regenval een monster worden en dat wisten ze in de middeleeuwen al. ‘Dender’ komt van het Keltische ‘Tanera’ wat zoveel betekent als ‘De Woelige’, ‘De Bruisende’. In 1285 volgt dan een eerste kanalisatie. In 1353 een tolheffing, een doorn in het oog voor de Aalstenaars. Voor de Aalsterse schepen Dendermonde invoeren, moesten ze tol betalen. Het leidde tot een rivaliteit die vandaag nog steeds – zij het dan eerder goedlachs – bestaat (verder meer).
Aan KNP 27 kan je even afdraaien naar Mespelare met zijn robuuste Sint-Aldegondekerk. Zijn beiaard zou “een van de zuiverste van het land” zijn.
Elk artikel die melding maakt van ‘een van de … van het land’ moet je met een serieuze korrel zout nemen. Elke molen in Vlaanderen is een van de oudste in zijn soort, elke drukkerij is een van de modernste, elke beer in de dierentuin is een van de grootste en ga zo maar door. Kortom, we willen allemaal ‘een van de’ zijn. Deze blog bijvoorbeeld is ‘een van de beste van Vlaanderen’…
De tocht langs de Dender telt heel wat leuke picknickbanken waar je ook kan schuilen tegen wind en regen.
De rivaliteit tussen Aalst en Dendermonde leidde ook tot koosnaampjes. Aalstenaars zijn volgens die van Dendermonde Ajuinenfretters. Die van Dendermonde zijn volgens die van Aalst dan weer Kopvleesfretters. Een woordje uitleg: In Aalst beweerden ze vroeger dat die van Dendermonde krengen van honden uit de Dender visten om hun beroemde kopvlees te maken.
Een ander koosnaampje voor een inwoner uit Dendermonde is ‘Knaptand’. Een woordje uitleg: Het woord zou afkomstig zijn van een onbekende – totaal onbestaande – vis met gevaarlijke tanden die in de Dender vlakbij de monding zijn habitat had. De Knaptand wordt sinds 1631 uitgebeeld in de ommegang van Dendermonde.
Ook Aalstenaars hebben hun koosnaampje als een geuzennaam omarmd. Ze beelden het jaarlijks uit in de carnavalsstoet.
Aan KNP 87 moeten we de Dender over. Dat gebeurt via de Tijsluis.
De Tijsluis werd pas in 1978 gebouwd. In dat jaar werd de Dender in Dendermonde om de stad geleid. De Tijsluis zorgt voor de verbinding met de Schelde.
Aan de Tijsluis heb je een lage brug voor de fietsers en een hoger gelegen voetgangersbrug. Interessant om hier even de fiets aan de kant te zetten en op de voetgangersbrug te genieten van het uitzicht aan beide kanten van de Dender. 400 meter verderop zie je hoe de Dender in de Schelde stroomt.
Waar de Dender tot in de negentiende eeuw voor welvaart zorgde, viel dat door verregaande verwaarlozing van de rivier vanaf halfweg de negentiende eeuw sterk terug. Zelfs nu, in de 21e eeuw, speelt de Dender geen echte rol van betekenis meer in de vrachtvaart. Des te meer wordt op de rivier aan pleziervaart gedaan.
Na de Tijsluis volg je links de Dender verder om aan de Schelde het jaagpad te kiezen. (de knooppunten zijn hier niet helemaal duidelijk).
Het hemelse klanken van de Dendermondse beiaard waaien ons tegemoet. Aan KNP 91 ben je in Dendermonde. De route slingert zich doorheen het stadscentrum. Het loont de moeite af te stappen aan het belfort en even het centrum in je op te nemen. Terrasjes genoeg.
Het Belfort van Dendermonde staat samen met 23 andere in Vlaanderen en Wallonië op de lijst van Unesco voor beschermd erfgoed. Het Belfort werd gebouwd in de veertiende eeuw en is quasi het enige gebouw dat de Eerste Wereldoorlog in deze martelaarsstad overleefd heeft.
Richting KNP 94 doorkruis je het Vredesbos in het centrum van Dendermonde. Na het Vredesbos rij je onder de spoorwegbrug door en blijf je rechtdoor fietsen (knooppunten zijn hier slecht aangegeven).
Let in Sint-Gillis-Bij-Dendermonde even op het huis met de borstbeelden van de inwoners, net voor je aan KNP 94 komt. HI-LA-RISCH!
Tussen KNP 94 en 32 kom je langs een wachtbekken dat door Natuurpunt werd omgetoverd tot een klein natuurgebied. Verschillende watervogels zoeken hier een onderkomen in dit rustige gebied. Even de fiets langs de kant en genieten van de rust, maar let op voor het drijfzand. Zo zien we het Scheldeland graag.
Tot aan KNP 32 heb je het gevoel dat je aan het mountainbiken bent. De onverharde weg is een harde dobber voor wielertoeristen, maar een absoluut pluspunt voor recreatieve gebruikers.
Vanaf KNP 43 volgen we de Leirekensroute, dat is een oude spoorwegbedding die door de Faluintjesstreek loopt. De naam ‘Faluintjes’ verwijst naar de vier deelgemeenten van Aalst.
Spoorlijn 61 verbond tot 1978 Aalst met Antwerpen. De naam ‘Leireken’ komt van de eerste machinist die deze spoorlijn met een stoomtrein aandeed. Nu is het een fiets- en wandelroute.
Wie aan het Hoveniersplein geparkeerd staat, kan aan KNP 34 afbuigen via de carnavalshallen. Dat zijn de werkplaatsen waar de wagens worden geknutseld voor de carnavalsstoet. Achter de hallen ligt het Hoveniersplein. Als je wagen aan de Frans Blanckaertdreef geparkeerd staat, kan je perfect doorbollen via de dezelfde weg als in het heengaan: 34 – 36 – 35 – 33.
Fiche van ‘Leven in Bezet Gebied’ (42 km)
Pluspunten:
- Zeer veel afwisseling. Dender – Dendermonde – Faluintjes. Telkens anders.
- Prachtige zichten op het omliggende gebied
Minpunten:
- Knooppuntroutes zijn eerder onpersoonlijk. Een echte themaroute wordt apart bewegwijzerd.
- De informatie langs de route over WO I is summier. Je hebt de (gratis) infobrochure nodig van de toeristische dienst van Aalst om het hele verhaal te kennen.
Deze route kruist:
Fietsroutes:
- Reuzenroute (38 km) n Herdersem
- Toemaetroute (50 km) in Dendermonde
- Verschillende mountainbikeroutes in Dendermonde. Met start aan de Bertstraat in Denderbelle.
- 12-Geslachtenroute (24 km) in Denderbelle
- Leirekensroute (drie lussen van respectievelijk 16 – 36 – 60 km via knooppunten). Groot infobord in Baardegem. Vertrek: Leireken, Brouwerijstraat 29, Steenhuffel.
Wandelroutes:
- App-wandeling Zot van Aalst in Aalst
- Vliegeneters wandelroute in Denderbelle
- Brouwersroute in Moorsel
- Faluintjesstreekwandelroute in Baardegem
Wat vond jij van de fietsroute ‘Leven in Bezet gebied’? Geef hieronder gerust je mening en je punten op tien voor deze route.
Marijn Follebout, 28 januari 2016