Wandelen West-Vlaanderen

Dode IJzer pad in Poperinge: In de voetsporen van de Blauwers

Het Dode IJzer pad (7,8 km) in een van de uiterste uithoeken van België kampt vaak met wateroverlast. Het pad is niet geschikt voor schoenen die niet tegen een spatje modder kunnen. Je wandelt letterlijk op ‘de schreve’ en wordt getrakteerd op prachtige vergezichten gecombineerd met hoge waterstanden, een tof café en nooit eerder verkende trage wegen.

 

Verrassing om de hoek: De blues

Het gevoel in een blues song rond te wandelen. Het Dode IJzer pad volgt een tijdlang de grens, vlak aan de IJzer, dwars door de velden. Er is niets of niemand, alleen dode bomen en heel veel water. Het desolate en tegelijk fascinerende karakter van dat stuk van de wandeling bepaalt de hele sfeer van de wandeling.

 

Dode IJzer wandelpad - Roesbrugge (4)

 

Al bij het vastgespen van de stapschoenen in het centrum van Roesbrugge, een deelgemeente van Poperinge, moet ik onwillekeurig aan de blues denken. We zijn ver van New Orleans, maar toch hangt hier een zelfde sfeer. Langs de IJzer baden bomen met hun poten in het water. Hun dode takken vertellen geen verhalen meer. Van God verlaten, enkel weiden en water, zo ver het oog reikt.

Roesbrugge was ooit een welvarende handelsstad. Niet letterlijk een stad, maar het bruiste er wel. Dankzij de IJzer. In de zestiende eeuw was Roesbrugge het centrum van de protestantse Reformatie, zij die het juk van de Rooms-Katholieke kerk wilden afschudden. Tot begin jaren 1900 was Roesbrugge een bekend handelscentrum. Nu is het er vredig en uiterst stil.

Het Dode IJzer pad start aan de overkant van de brug over de IJzer in Roesbrugge. Je kan gratis parkeren op het Roesbruggeplein of op de parking aan de brug net voor de kantoren van drukkerij Schoonaert.

Dode IJzer wandelpad - Roesbrugge (2)

Infokiosk aan de IJzer, startplaats van de wandeling.

De wandeling verkent het grenslandschap tussen de Westhoek aan de ene kant en het Pays de Flandre aan de andere kant. We gaan nooit over ‘De Schreve’, zo noemen ze de grens hier, maar we hebben er wel een prachtig zicht op. De route wordt getypeerd door de vele vergezichten die je krijgt over de IJzervallei.

De Dode IJzer is een oude meander van de IJzer die door het centrum van Roesbrugge vloeit.

De IJzer is 78 kilometer lang waarvan 45 kilometer op Belgisch grondgebied. De bron bevindt zich in het Noord-Franse Lederzeele en Buysscheure. De rivier mondt uit in de Noordzee te Nieuwpoort. De IJzer is al van ver voor de Romeinen een vaarroute. In WOI speelde de rivier een sterk strategische rol. Door de onderwaterzetting van de IJzervlakte werd de opmars van het Duitse leger gestopt. Leestip: ‘De Sluiswachter van de IJzer’ van Benedict Wydooghe. Nu heeft de IJzer zijn opvallende rol grotendeels verloren, tenzij voor pleziervaart. Dankzij de IJzer kende de Westhoek in vroeger tijden grote welvaart, maar die welvaart is in de loop van de twintigste eeuw verdord. Nu typeert de regio zich vooral als zeer rustig, veel landbouw en mooie natuur.

Volg de zeshoekige bordjes.

Volg de zeshoekige bordjes.

Het Dode IJzer pad begint aan de infokiosk vlakbij de brug in Roesbrugge. Aan de infokiosk kan je bij mooi weer ook zalig picknicken. We volgen de zeshoekige bordjes. Het pad loopt in hoofdzaak over verkeersvrije paden en is niet geschikt voor kinderwagens of rolstoelen. Kinderen die tegen een spatje modder kunnen, zullen zeker volop genieten van deze 7,8 kilometer lange wandeling.

Toerisme Westhoek ontwikkelde een speciale website voor gezinnen met kinderen. Je doet er heel wat inspiratie op.

De toon van de wandeling wordt meteen gezet. Hoge waterstanden, natte weiden. Alleen op de wereld. Zon op je gezicht. Veel watervogels en in de verte het geblaf van een hond die niet zo tevreden is dat je met je modderschoenen de stilte verstoort. In mijn hoofd tokkelt Eric Clapton zijn eerste noten.

Dode IJzer wandelpad - Roesbrugge (6)

Blik op Roesbrugge.

Na wat gekronkel door de velden kom je aan een betonweg die je verder naar links volgt. Je passeert een stevig gebouwde hoeve die al ettelijke decennia van generatie op generatie wordt overgezet, zo typisch voor deze streek. Voor de weg ten einde loopt, toont het bordje ons een klein graspaadje naar links. Twee prachtige witte zwanen vliegen verschrikt weg als ik nietsvermoedend hun territorium binnen dring. De zon weerkaatst op hun veren. Clapton slaat een nieuw akkoord aan.

Dode IJzer wandelpad - Roesbrugge (10)

Brug over de IJzer, midden de akkers.

Al snel kom je aan de IJzer die de grens vormt tussen Vlaanderen en Frankrijk. Aan de overkant liggen grote plassen waar watervogels hun rijk hebben. Je volgt de IJzer een hele tijd. Soms zak je weleens dieper in de bodem dan je lief is, dat maakt dat dit geen gemakkelijk pad om te volgen is. Maar je inspanningen worden beloond. Om elke bocht zie je nieuwe vergezichten. John Lee Hooker neemt het van Clapton over met ‘I’m in the mood’.

Haringe smokkelgemeente

Op het einde van het pad – als je de IJzer verlaten hebt – kom je aan café D’ Heybeke. Hier ben je exact halverwege, volgens de uitbaatster. Het café is enkel open op vrijdag, zaterdag en zondag en ‘ge moet ier wel e muylje West-Vloams kun verstoan, eni’.

Hier volg je weer een strookje asfalt tot je een hypersmal paadje inslaat pal tussen twee weiden. Het pad leidt naar het centrum van Haringe, deelgemeente van Poperinge. Kijk even achterom als je aan het kruispunt met ‘de grote baan door Haringe’ komt. Daar staat het standbeeld van het fictieve personage Karel De Blauwer. Hij staat symbool voor alle smokkelaars die via Haringe hun waren over de grens naar Frankrijk smokkelden en terug.

Dode IJzer wandelpad - Roesbrugge (17)

Standbeeld voor het romanpersonage Karel de Blauwer.

Karel De Blauwer komt uit de roman van pastoor Leroy uit 1897. Hij hoorde talloze smokkelaarsverhalen uit de eerste hand en bundelde die samen tot één grote roman. Het is ondertussen ook als toneelstuk herwerkt.

Het ‘blauwen’ was gevaarlijk, vaak eindigde het in de gevangenis of – in sommige gevallen – zes voet onder de grond. Wie ‘blauwde’ kon zo meer inkomsten verwerven om het harde bestaan in de streek wat draaglijker te maken voor zijn gezin. De smokkelaars – de blauwers – droegen elk een zak van ongeveer 50 kg. Ze trokken er bij nacht op uit om de douaniers met hun honden te verschalken. De blauwers communiceerden met elkaar via hondengeblaf.

De plaatselijke toneelkring laat zien wie die blauwers waren:

 

Aan de kerk van Haringe gaan we naar rechts. Let op je linkerkant op die typische ouderwetse mannentoiletten. Erfgoed! De kerk is meestal gesloten, maar wie er passeert als de kerk dan toch eens open is, moet zeker de kleine tentoonstelling meepikken met vondsten uit de Romeinse tijd in Haringe. Het illustreert dat dit nu zo slaperige straatdorp toen al bewoond was. Je kan je het nauwelijks indenken.

Dode IJzer wandelpad - Roesbrugge (18)

Puur erfgoed.

De kerk van Haringe bezit een Van Peteghem-orgel uit 1778. Zij die het kunnen weten, zeggen dat de klank magistraal is. In de zomermaanden komen hier organisten uit de hele wereld spelen.

Een leuke voetweg leidt je opnieuw naar een weide waar in de zomermaanden maïs wordt geteeld. Tijdens de wintermaanden kan je op je tocht door deze akkers heel ver zien. In de verte ligt Roesbrugge al te lonken. Aan de Kerkebeek krijgen we een waarschuwing. Bij hoge waterstand moeten we een omleiding volgen. We trekken er ons niets van aan (waardoor we tien minuten later met onze schoenen volledig in het water staan). Maar dat maakt het net zo spannend. Hooker is ondertussen uitgespeeld en de grote BB King neemt over met ‘The Thrill is gone’.

Dode IJzer wandelpad - Roesbrugge (20)

Met de voeten in het water.

Eens we de akkers verlaten, komen we terug in het centrum van Roesbrugge. Even opletten, want hier stopt de bewegwijzering. Voor de eigenlijke route moet je aan de overkant van de brug over de IJzer naar rechts. Een versleten blauwe voetgangersbrug overspant de meander van de Dode IJzer. Eens de brug over zie je de resten van de voormalige vrouwenabdij Ter-Nieuwe-Plant (°1236). Ze werd gesloopt door katholieke troepen in 1579 in volle godsdienststrijd. De contouren van de vroegere abdij zijn herkenbaar gemaakt in het landschap. Het maakt ook meteen zichtbaar duidelijk dat Roesbrugge in vroeger tijden een grotere en welvarender omvang had.

Dode IJzer wandelpad - Roesbrugge (22)

Voetgangersbrug over de Dode IJzer.

Na de blauwe voetgangersbrug sla je linksaf – je volgt wandelknooppunt 5. De korte wandeling tot aan het knooppunt volgt de Dode IJzer. Aan Knooppunt 5 ga je naar links waarna je de straat blijft volgen tot aan je vertrekpunt. In de straat hangen op twee plaatsen indrukwekkende foto’s van langstrekkende troepen geallieerden uit WOI, een bijzonder initiatief van Toerisme Poperinge.

We laten het afscheidslied aan ‘Howlin Wolf’, een helaas veel te onbekende blues-muzikant die veertig jaar geleden gestorven is. Luister maar eens naar zijn magistrale ‘Wang Dang Doodle’.

Marijn Follebout, 17 februari 2016

 

Fiche van het Dode IJzer pad:

Pluspunten:

  • Eerste deel goed bewegwijzerd.
  • Prachtige vergezichten over de velden
  • Meestal verkeersvrije wegen
  • Halverwege een leuk café (in het weekend)

Minpunten:

  • Tweede deel van de route niet bewegwijzerd
  • Tenzij aan de infokiosk, geen schuilplaatsen als het regent

 

Het Dode IJzer pad kruist:

*Fietsroutes:

– Frontierenroute (41 km) in Roesbrugge

– LF1 Noordzeeroute (geen lus)

*Autoroute:

– Frontlevenroute (87 km) in Roesbrugge

 

Wat vond jij van het Dode IJzer pad? Welke soundtrack speelde in jouw hoofd? Geef hieronder gerust je mening en je punten op tien voor deze route.

Laat een reactie achter

1 reactie